6 мин

Илүүдэл жингээ хянаж, чихрийн шижин өвчнөөс сэргийлэх 5 алхам

Э.Намуун 2020.06.22 1

691

Herbalife Nutrition Институтын дарга Доктор Дэвид Хиберийн зөвлөгөөг хүргэе.

Бид өдөр тутмын амьдралдаа олон төрлийн эрүүл мэндэд халтай “чөтгөрүүдтэй” тулалдаж байна. Сүүлийн үед ихээхэн хүч зарцуулан тулалдаж буй нэг чөтгөр нь “COVID-19” цар тахал боловч суурьшмал хэв маягаар амьдарч эхэлснээс хойш маш урт хугацаанд бидний эрүүл мэндэд аюул учруулж буй бусад өвчнийг ч мөн орхигдуулахгүй байх нь чухал юм.

2016 оны байдлаар дэлхий даяар нийт 56.9 сая нас баралт бүртгэгдсэний 71 хувь нь  халдварт бус өвчний шалгаантай байв. Эдгээрээс чихрийн шижин дангаараа нийт 1.6 тэрбум хүнийг үхэлд хүргэжээ.

2013 оны байдлаар дэлхий даяар 380 сая хүн чихрийн шижинээр өвчилсөн бол энэ тоо 2035 он гэхэд 600 сая хүрэхэд маш ойртоно гэж судлаачид таамаглаж байна. Ази Номхон далайн бүс нь чихрийн шижин өвчинд хамгийн ихээр өртсөн бүс нутагт тооцогдож байгаа юм. Эдгээр орныг бусад өндөр хөгжилтэй орнуудтай харьцуулбал хүмүүс нь залуугаараа өвдөж, хүндрэн богино хугацаанд үхэж байгаа юм. Чихрийн шижин өвчтэй хүмүүсийн 80 орчим хувь нь 2-р хэлбэрийн чихрийн шижин өвчтэй, илүүдэл жинтэй байгаа нь таргалалт болон чихрийн шижин харилцан хамааралтай байгааг харуулж байна.

Таргалалттай үед чихрийн шижингээр өвдөх магадлал

Илүүдэл жинтэй хүн бүр чихрийн шижин өвчин тусдаггүй. Гэсэн ч Биотехнологийн Мэдээллийн Үндэсний Төвөөс хийсэн судалгаагаар таргалалт ба чихрийн шижин өвчин нь хоорондоо шууд харилцан хамааралтай бөгөөд удах тусам улам гүнзгийрдэг болохыг тогтоосон байна.

Энэхүү харилцан хамаарлыг ажигласан Симс болон түүний хамтран зүтгэгчид 1970 онд “Таргалалтаас үүдсэн чихрийн шижин” гэх нэр томьёог анх гаргаж ирсэн. Энэ нэр томьёог тайлбарлан хэлбэл маш энгийн. Таргалалтаас үүдсэн чихрийн шижин бол таргалалттай хүн хэрхэн 2-р хэлбэрийн чихрийн шижин өвчин тусч болохыг тайлбарлах хамгийн тохирсон хэллэг юм. Эдгээр 2 өвчний харилцан хамаарал улам бүр өсөж, жингийн асуудалтай маш олон хүнд чихрийн шижин өвчний тохиолдол нэмэгдсээр байна. Түүнчлэн зарим хүмүүсийн хувьд хэвийн жинтэй боловч биеийн дотоод өөхний илүүдэлтэй байдаг байна. Үүнийг зарим тохиолдолд “TOFI” буюу “Гаднаа туранхай, дотроо тарган” гэж нэрлэдэг. Энэ өвчин нь Ази болон Өмнөд азийн нутаг дэвсгэрт түгээмэл тохиолддог бөгөөд загвар өмсөгч эсвэл хэт бага уураг идэж, удаан хугацаагаар суудаг эмэгтэйчүүд өртөх нь элбэг.  

“COVID-19” цар тахлын үед таргалалтаас үүдсэн чихрийн шижинтэй байх нь таны эрүүл мэндэд ноцтой аюул үүсгэнэ

Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллагаас өндөр настай эсвэл чихрийн шижин, уушгины болон зүрх судасны өвчтэй гэхчлэн халдварт бус архаг өвчтэй хүмүүс “COVID-19” цар тахалд өртөх магадлал өндөр байгааг мэдээлсэн.

Цээж болон хэвлийн таргалалт нь уушгины хэвийн үйл ажиллагааг доголдуулж, шахдаг байна. Түүнчлэн илүүдэл өөх нь уушгины халдвар авах эрсдэлийг нэмэгдүүлж, амьсгалын замын үрэвслийг улам даамжруулдаг. Харин чихрийн шижин өвчин нь биеийн дархлааг сулруулдаг.

Чихрийн шижин өвчингүй, хэвийн жинтэй хүнтэй харьцуулбал дээрх өвчтэй хүмүүсийн хувьд өвчлөл нь хүндэрч, ямар ч эмчилгээ авахгүй байх эрсдэл өндөр байна.

Хооллолтоо анхаараарай

Таргалалтаас үүдсэн чихрийн шижин өвчинтэй тэмцэх, тухайн өвчнийг тусах эрсдэлийг бууруулахад эрт илрүүлэг, тогтмол хяналт, урьдчилан сэргийлэлт, эрүүл мэнддээ анхаарах, хувь хүний дадал зуршил зэрэг нь чухал нөлөөтэй. Хувь хүний дадал зуршил дундаас хамгийн чухал нь эрүүл хүнс сонгож, ухамсартайгаар хооллох нь бүх зүйлийн эхлэл болдог.

Энэ цаг үед эмч, мэргэжилтнүүд бол өвчтөнүүддээ тогтмол зөвлөгөө өгч, тэдний хоолны дэглэмийг сайжруулахын тулд дараах зааврыг хүргэхэд хамгийн тохиромжтой. Үүнд:

•Хүнсний ногоо, бүхэл жимс, шош, 100%-ийн бүхэл үр тариа гэх мэт гликемик индекс багатай, эслэг ихтэй хоол хүнс хэрэглэснээр цадсан мэдрэмжийг танд төрүүлэх болно. Эдгээр хүнс нь маш их шим тэжээлтэй бөгөөд илүүдэл илчлэггүйгээр авах шим тэжээлийн хэмжээгээ нэмэгдүүлэхэд тустай.
•Загас, өөхгүй мах, буурцагны уураг нь хэт их боловсруулалт хийсэн гурилан бүтээгдэхүүнээс удаан шингэдэг тул таныг хурдан өлсгөхгүй.
•Хэт их элсэн чихэр, давс, ханасан өөх тос, хэт боловсруулсан хүнсэнд байдаг химийн гаралтай нөөшлөгч бодис зэрэг “хоосон” илчлэгтэй зүйлсээс мөн зайлсхийх нь зүйтэй.

Хөдөлгөөнийг “найзаа” болгоорой

Суурин амьдралын хэв маяг болон их хэмжээний өөх тостой хоол, элсэн чихэр, цардуул ихтэй хоолны дэглэм нь бидний таргалуулах генийг улам бүр хүчтэй болгож байна. Ихэвчлэн хэт таргалалттай (илүүдэл жин нь 100 фунтыг давсан эсвэл БЖИ> 40) хүмүүс генетикийн хувьд таргалахаар програмчлагдсан байдаг гэж үздэг.

Америкийн Спортын Эм зүйн Коллеж (ACSM)-оос долоо хоногт доод тал нь 2.5-5 цаг өөрт тохирсон биеийн хүчний дасгал хийх нь эрүүл мэндэд тустай гэж зөвлөсөн байдаг. Мөн Сарис болон түүний хамтрагчид долоо хоногт 5-7 цаг биеийн хүчний дасгал хийх  нь илүүдэл жинтэй эсвэл хэт таргалалттай болохоос сэргийлнэ гэж үзсэн байна. Хийх дасгал хөдөлгөөн нь томоохон бүлэг булчингуудыг хөгжүүлэхэд чиглэсэн эсэргүүцлийн дасгал байхаас гадна зүрх судсыг ачааллах дасгал байх шаардлагатай.

Дадал зуршлаа өөрчлөөөрэй

Жингээ амжилттай барих нь дан ганц амьдралын хэв маяг (зөв хооллолт, дасгал хөдөлгөөн гэх мэт)-аа өөрчлөөд зогсохгүй хувь хүнээс дадал зуршлаа өөрчлөхийг ч шаарддаг. Шинжлэх ухааны нийтлэлүүдээс үзэхэд дараах 3 сэтгэл зүйн дадлаа өөрчлөх арга, техник нь таныг хэвийн жингээ хадгалахад хамгийн тустай гэж дурдсан байна. Үүнд:

-Өөрийгөө хянах

Судалгаанаас үзэхэд өөрийгөө хянах нь аливаа эмчилгээний үр дүнг нэмэгдүүлэхэд онцгой ач холбогдолтой бөгөөд өвчтөнүүд энэ аргыг жингээ хянахад хамгийн тустай аргуудын нэг гэж дүгнэсэн байдаг.

-Хоолны дуршил, бусад сэтгэл хөдлөлөө удирдах

Их идэх, идэвхгүй байх зэрэг нь юунаас болж байгааг тодорхойлж, түүнийхээ эсрэг хийх зүйлийг олох нь эрүүл дадал зуршилтай байхад илүү дөхөм болдог. Их идэхгүй эсвэл суугаа амьдралын хэв маягаа зохицуулж сурснаар урт хугацаанд тогтвортой жингээ хадгалахад тустай. Учир нь өөрийн хүслээ дарж чадахгүй тохиолдолд буцаад жингээ нэмэх эрсдэл өндөр болдог.

-Стрессээ удирдах

Стресс нь их идэх гол шалтгаан болдог. Гүнзгий амьсгалах, булчингаа суллах, бясалгал хийх нь стрессээ багасгах шалгарсан аргууд юм. Эдгээр арга нь стресстэй нөхцөл байдлаас таныг холдуулж, шинэ дадал зуршилтай болж, түүнийгээ хадгалахад туслах болно.

Эцэст нь хэлэхэд жингээ хэвийн хадгалахад эргэн тойрны хүмүүсийн дэмжлэг маш чухал үүрэгтэй байдаг. Хэд хэдэн судалгаанаас үзэхэд хүмүүс юун түрүүнд заавал жингээ хянах зорилготой байх шаардлагагүй бөгөөд хүмүүс бие биенээ дэмжсэнээр өөрийгөө хүлээн зөвшөөрч, бусадтай харилцах чадвар нь сайжирч, стрессээ удирдах шинэ арга замуудыг олж байсан байна. Ингэснээр хүмүүст жингээ хянахад илүү хялбар болж, эерэг үр дүн гарч байжээ.

Э.Намуун 2020.06.22

691