“Doomsday Clock” буюу Дэлхийн сүйрлийн цаг нь дэлхийн сүйрлийн өдөр хэр ойртож байгааг илтгэх цаг бөгөөд 2025/1/28 өдөр 1 секундээр урагшилжээ.
Сүйрлийн цаг гэж юу вэ?
Сүйрлийн цагийг “Bulletin of The Atomic Scientists” буюу Атомын эрдэмтдийн сэтгүүл болон бидний сайн мэдэх Алберт Эйнштин, Роберт Оппенхаймер зэрэг тухайн үеийн шилдэг эрдэмтэд 1947 онд бүтээжээ. Энэхүү төсөөллийн цагийн шөнө дундын 00:00 цаг нь дэлхийн сүйрлийн өдөр буюу хүн төрөлхтний буруу үйл ажиллагааны улмаас эх дэлхий маань амьд биетийн амьдралыг тэтгэж чадахаа болих үеийг илэрхийлдэг байна. Шөнө дундаас хэдэн минут эсвэл секунд байгаагийн хэрээр хүн төрөлхтөн сүйрэлд хэр ойртож буйг харуулдаг. Жил бүр, олон улсын эрдэмтэд болон аюулгүй байдлын мэргэжилтнүүд цагийг дахин тохируулдаг аж.
Сүйрлийн цагийг шөнө дунд руу дөхүүлж буй гол хүчин зүйлс
1. Цөмийн аюул
• Цөмийн зэвсгийн хөгжүүлэлт, туршилт, хэрэглээ.
• Цөмийн зэвсэгтэй улсуудын зөрчил (АНУ-Орос, АНУ-БНХАУ, Энэтхэг-Пакистан).
• Цөмийн гэрээнүүд цуцлагдах (жишээ нь, INF гэрээнээс гарах).
• Орос-Украины дайн зэрэг цөмийн дайн дэгдэх эрсдэл.
2. Уур амьсгалын өөрчлөлт
• Дэлхийн дулаарал, хүлэмжийн хийн ялгарлын өсөлт.
• Гал түймэр, хар салхи, ган зэрэг цаг агаарын гамшгууд.
• Улс орнуудын уур амьсгалын бодлого сулрах.
3. Шинэ технологи, хиймэл оюун ухааны эрсдэл
• Хиймэл оюун ухааны (AI) буруу ашиглалт, дайн эсвэл шийдвэр гаргалтад нөлөөлөх.
• Биотехнологийн аюул (жишээ нь, лабораторид үүсгэсэн вирус, цар тахал).
• Кибер аюул (AI ашигласан хакердалт, худал мэдээлэл).
4. Улс төрийн тогтворгүй байдал, дайн
• Их гүрнүүдийн зэвсэгт мөргөлдөөн, дайны эрсдэл нэмэгдэх.
• Олон улсын гэрээнүүд нурж, дипломат харилцаа муудах.
• Авторитар дэглэмүүд хүчээ авах, дайн дэгдэх магадлал.
5. Худал мэдээлэл, засгийн газрын алдаа
• Худал мэдээлэл, төөрөгдөл, олон нийтийн итгэл алдагдах.
• Олон улсын хамтын ажиллагаа сулрах, улс орнууд нэгдэж чадахгүй байх.
• Шинжлэх ухааны зөвлөгөөг үл тоомсорлох, томоохон аюулыг үл ойшоох.
Сүйрлийн цагийн түүхэн онцлох мөчүүд
• 1947 он: Анх шөнө дундаас 7 минут дутуу тохируулагдсан.
• 1953 он: 2 минут дутуу (АНУ, ЗХУ устөрөгчийн бөмбөг туршсан).
• 1991 он: Хамгийн хол үе буюу 17 минут дутуу (Хүйтэн дайн төгссөн).
