(Уг нийтлэлийг The New York Times-ийн албан ёсны онцгой эрхтэйгээр хүргэж байна.)
2025 оноор XXI зууны дөрөвний нэг нь улирч байна. Ямар ч зууны эхний 25 жилийг тухайн зууны суурь гэж үзэж болно. Жишээлбэл, 1900-аад оны эхний 25 жилийг авч үзье. 1903 онд Орвилл, Уилбур Райт нар Хойд Каролина мужийн Китти Хок хотод анхны нислэгээ амжилттай хийснээр агаарын тээврийн алтан үеийг эхлүүлсэн. 1917 онд большевикууд Санкт-Петербург хот дахь Хаант засгийн төв болох Өвлийн ордныг дайран эзэлснээр Орос орон Зөвлөлт засгийн эринд хөл тавьсан. Үүнээс хоёрхон жилийн дараа 1919 онд Версалийн гэрээний дагуу Европын газрын зургийг дахин зурсан нь Хитлерийг эрх мэдэлд хүргэх хурдасгуур болж, улмаар Дэлхийн II дайныг өдөөсөн түүхтэй.
Тэгвэл XXI зууны эхний 25 жилд үндэслэн дараагийн 75 жил хэрхэн өрнөхийг таамаглавал ямар вэ? 2000 онд Нидерланд ижил хүйстнүүдийн гэрлэлтийг хуульчлан баталсан анхны улс болсноос хойш 35 улс шил даран эгнээнд нь нэгдэв. 2004 онд фэйсбүүк нээгдэж, 2007 онд анхны iPhone худалдаанд гарсан нь хүн төрөлхтний харилцаа холбоо, амьдралын хэв маягийг зөвхөн цахим орчинд төдийгүй бодит амьдрал дээр ч бүрмөсөн өөрчилсөн билээ.
2008 онд Барак Обама АНУ-ын анхны хар арьст ерөнхийлөгчөөр сонгогдож, 2009 онд албан ёсоор үүрэгт ажлаа хүлээн авсантай зэрэгцэн биткойны анхны гүйлгээ хийгдсэн. 2010 онд БНХАУ дэлхийн хоёр дахь том эдийн засаг боллоо. 2015 онд дэлхийн дийлэнх улс орон Парисын уур амьсгалын хэлэлцээрт нэгдсэн. 2016 онд хиймэл оюун ухаан бүхий компьютерын программ тухайн үеийн гол тоглоомын дэлхийн аварга Ли Сэ-Долыг ялсан түүхэн үйл явдал тохиосон. Харин 2021 онд сансрын аялал биеллээ олов.
2020 онд Covid-19 цар тахлын улмаас дэлхий даяараа хөл хорионд орж, зайнаас ажиллах нь хэвийн үзэгдэл боллоо. Сири, Украин, Газын зурвас дахь дайн олон сая хүнийг орон гэрээ орхин дүрвэхэд хүргэв. Энэ бүхний зэрэгцээ дэлхий улам бүр халж, 2024 он түүхэн дэх хамгийн халуун жилээр тодрох төлөвтэй байна.
XXI зууны эхний “улирал” төгсөж буй энэ үед хүмүүн бид цог жавхаа болоод сөнөл мөхлийн зааг дээр дэнчигнэж байна. Хиймэл оюун ухааны хувьсгал эхэлж, цөмийн дайны аюул заналхийлэл үүдэнд тулж ирлээ. Айдас, гайхамшгаар дүүрэн дараагийн 12 сарын дүр зургийг тольдоцгооё.
ВАТИКАН, 2024 оны 12-р сарын 24 – 2025 оны 1-р сарын 6
Ромын католик шашинтнууд 25 жил тутамд нэг удаа итгэл үнэмшлээ дуурсган, бүтэн жилийн турш Ойн баяр буюу Ариун жилийг тэмдэглэн өнгөрүүлдэг. Энэ удаагийн ойн баяр 2024 оны 12-р сарын 24-нд албан ёсоор эхлэх бөгөөд Пап лам Франциск Гэгээн Питерийн цогчин дуганы Ариун хаалгыг мөргөлчдөд нээж, 2026 оны 1-р сард болох Гурван хааны баярын өдрөөр өндөрлүүлнэ. Пап лам Франциск энэхүү ойн баярыг зарласан тунхаг бичигтээ "итгэл найдвар" гэх санааг онцолж, зарим улс орнууд бусад улсыг хохироон байж байгалийн нөөцийг хэтрүүлэн ашиглаж буйтай холбоотой "экологийн өр”-ийг “шударга бусын шинэ хэлбэр" хэмээн тодорхойлжээ. Мөн тэрээр “баян чинээлэг улс орнуудыг” зарим улсуудын “хэзээ ч төлж барахгүй өр зээл”-ийг тэглэн цайруулахыг уриалсан байна. Үнэхээр ч 2024 оны НҮБ-ын тайланд дурдсанаар, Африк, Ази, Номхон далайн бүс нутгийн 15 улс үндэсний өрөө төлөхийн тулд боловсролын салбартаа зарцуулснаасаа илүү дүнг зээлийн хүүгийн төлбөрт зарцуулжээ. Мөн 46 улсад зээлийн хүүгийн төлбөр эрүүл мэндийн салбарын зардлаас давсан байна.
МЕКСИК, 1-р сарын 11
Агаар зүсэн шунгинуулан нисэх цахилгааны машины дууг сонссон уу? Жилийн анхны Formula E уралдаан Аутодромо Эрманос Родригезэд болов. Мехико хотын Е-Prix цахилгаан автомашины аварга шалгаруулах тэмцээн 10 дахь улирлаа 0-ээс 60 бээр/цаг (97км/ц) хүртэлх хурдыг ердөө 1.82 секундэд авч чаддаг дэлхийн хамгийн хүчтэй хурдасгуур бүхий нэг суудалтай уралдааны машин GEN3 Evo-той эхлүүлж байна.
АНУ, 1-р сарын 19
Бүжгийн бичлэгээрээ алдаршсан TikTok аппликэйшн хаагдаж орхивол Z үеийнхэн “Footloose” кинонд тоглож байгаа мэт үймэх нь лавтай. АНУ-ын 170 сая гаруй хэрэглэгчийг оролцуулаад дэлхий даяар хэдэн тэрбум сар тутмын хэрэглэгчтэй тус аппликэйшн хэрэглэгчээ биечлэн таньдаг мэт онцгой алгоритмтайгаараа алдартай. Гэвч АНУ-ын Конгресс TikTok-оор дамжуулан Хятадын Засгийн газар америкчуудын хувийн мэдээлэлд нэвтэрч байна гэж үзсэнээр TikTok-ийг 2025 оны 1-р сарын 19-нөөс өмнө Хятадын ByteDance компанийн харьяаллаас салаагүй тохиолдолд хориглон хаах тухай хууль баталсан. TikTok-ийн гүйцэтгэх захирал Шоу Зи Чюу энэхүү хуулийг үндсэн хуульд нийцээгүй гэж үзэн холбооны шүүхэд гомдол мэдүүлсэн юм.
ПАКИСТАН, 2-р сарын 19–3-р сарын 5
Энэтхэг, Пакистаны хоорондох крикетийн өрсөлдөөн бол дэлхийн хамгийн их үзэгчтэй спортын өрсөлдөөнүүдийн нэг. Өнгөрсөн жил Крикетийн ДАШТ-ий үеэр болсон хоёр улсын тоглолтыг 400 сая гаруй хүн үзсэн байна. (Харьцуулахад, Super Bowl-ийг 125 сая хүн үзжээ.) 2025 онд багууд Пакистан улсад зохион байгуулагдах Аваргуудын цомын тэмцээнд дахин учраа таарах ёстой. Гэвч бүс нутгийн хурцадмал байдлаас болж Энэтхэгийн шигшээ баг 2008 оноос хойш Пакистанд зочилж тоглоогүй байгаа тул Энэтхэгийн багийн тоглолтууд хаана болох, тэр бүү хэл, оролцох эсэх талаарх хэлэлцээ үргэлжилсээр байна.
ОЛОН УЛСЫН САНСРЫН СТАНЦ
Найман хоногийн хугацаатай ирсэн зочид хэзээ харихаа мэдэхгүй хүлээдэг “ОУСС” зочид буудалд тавтай морилно уу. NASA-ийн сансрын нисэгч Суни Уильямс, Бутч Уилмор нар өнгөрсөн зургаадугаар сард ОУСС-ад очихдоо ердөө найм хонох төлөвлөгөөтэй байсан ч тэднийг дэлхий рүү буцаах ёстой байсан “Боинг старлайнер” хөлөгт гелийн алдагдал болон хөдөлгүүрийн эвдрэл гарсан тул буцахад дэндүү эрсдэлтэй болжээ. Ингээд тэд SpaceX Crew-9 багийнханд дайгдах боломж гартал хүлээж буй. SpaceX-ийн даалгавар хоёрдугаар сард дууссан хойно л тэд сая эх дэлхийдээ эргэн ирэх нь.
ӨМНӨД СОЛОНГОС
Гиппократ нэгэнтээ “Хүн бүрийн дотор эмч бий” гэж хэлсэн гэдэг. Өмнөд Солонгосын яаралтай тусламжийн байгууллага, эмнэлгүүдэд эмчийн хомсдол үүссэн ч энэ онолыг туршихыг хүссэнгүй. 2024 онд БНСУ-ын Засгийн газар анагаах ухааны сургуульд элсэгчдийн тоог нэмэгдүүлэх зайлшгүй арга хэмжээг авч, гуравдугаар сард буюу хичээлийн шинэ жилийн эхэн гэхэд 2,000 оюутныг нэмэлтээр элсүүлэх шийдвэр гаргажээ. Гэсэн хэдий ч эмч нар үүнийг шийдэл гэж үзсэнгүй. Тэд эсэргүүцлийн жагсаал, ажил хаялт зохион байгуулж, анаагахын зохих чиглэлүүд, тухайлбал яаралтай тусламжийн үйлчилгээний чиглэлд ажилладаг эмч, эмнэлгийн ажилтнуудын цалинг нэмэгдүүлэх нь л жинхэнэ шийдэл болно хэмээн мэдэгдэв.
АНУ, 3-р сарын 4
Нью Орлеан дахь “Цезарь супердом”-д 59 дэх удаагийн Super Bowl болж, үүнээс ердөө дөрвөн долоо хоногийн дараа тус цэнгэлдэхээс холгүйхэн байх Бурбон гудамжинд Марди гра буюу Элбэг мягмар гаргийн үйл ажиллагаа өндөрлөнө. Орон нутгийн иргэд Super Bowl болон Марди грагийн давхцалыг "Супер гра" хэмээн нэрлэж байгаа бөгөөд хотын удирдлагууд баярт оролцогчдын аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор цаасан буу зэрэг зүйлсийг хориглох арга хэмжээг эрчимжүүлж байна.
АНТАРКТИД, 4-р сарын 22
Эх дэлхийн өдрийг тохиолдуулан “National Geographic” суваг "Оцон шувуудын нууц" хэмээх баримтат киногоо нээнэ. Оцон шувууны дэгдээхэйнүүд 15 метр өндөр цохионоос далай руу үсрэн орж анхны сэлэлтээ хийж буй дүрслэлийг дроноор буулгасныг энэхүү баримтат киноноос үзэх боломжтой. Уг бичлэгийг авахаас нэг жилийн өмнө буюу 2023 онд далайн мөс түүхэнд байгаагүй бага хэмжээнд хүртлээ хайлж, уснаас хамгаалагч өд нь бүрэн ургаж амжаагүй дэгдээхэйнүүд тэнгис рүү үсрэхэд хүрчээ. Үүний уршгаар хэдэн арван мянган дэгдээхэй амиа алдсан гэж судлаачид тооцоолсон байна.
ЯПОН, 5-р сарын 10-11
Жил бүрийн тавдугаар сард Накано төв цэцэрлэгт хүрээлэнд Хятадын баруун өмнөд хэсэгт орших Сычуань мужаас гаралтай хурц, халуун амт бүхий сычуань чинжүүний баярыг тэмдэглэдэг. Энэхүү амтыг Энтони Бурдэн “таашаал ба өвдөлтийн гайхалтай садомазохист зохирол” хэмээн тодорхойлж байсан удаатай. 2025 оны Токио Сычуань баярын үеэр та үхрийн мах, дүпү, ногоон ногоо, чинжүүний тос бүхий мала халуун тогоо тэргүүтэй сонгодог хоолнуудыг амтлахаас гадна хачирхалтай, шинэлэг зүйлсийг ч турших боломжтой. Сычуань чинжүүний амттай мөхөөлдөс идэх хүн байна уу?
ФРАНЦ, 6-р сарын 8
2019 онд Парисын Дарь эхийн сүмийн царсан дээврийн хүрээнээс гал авалцаж, дундад зууны үеийн шовх оройнууд нь нурж, дээврийн ихэнх хэсэг сүйрсний дараа Парис хот 850 жилийн настай уран барилгын дурсгалаа сэргээн засварлах нөр их ажлыг эхлүүлсэн юм. Сүмийг сэргээн босгох хороо дээврийн усан сан байгуулах зэрэг янз бүрийн санаануудыг хэлэлцсэн боловч эцэст нь орчин үеийн урлаг, шинэ гэрэлтүүлэг зэргийг нэмэхээс хэтрэхгүй, илүү уламжлалт, даруухан шинэчлэлүүдийг л баталжээ. 2024 оны 12-р сард эхэлсэн нээлтийн арга хэмжээ нь 6-р сард болох Пентекостын баярын үеэр оргилдоо хүрнэ. Эдгээр шинэчлэл нь зарим хүмүүст хуучин ба шинэ цагийн зохицол мэт санагдах бол, заримд нь уламжлалаасаа хагацсан уй гашууг мэдрүүлэх буй за.
ӨМНӨД АФРИК, 6-р сарын 8
"Хүн төрөлхтний дээд уралдаан” гэгддэг дэлхийн хамгийн урт түүхтэй хэт холын марафон болох “Comrades Marathon”-ыг хагас гүйлт, хагас авиралт хэмээн тодорхойлж болох юм. Дэлхийн I дайнд мөр зэрэгцэн байлдаж асан нөхдийн 1921 онд үүсгэн байгуулсан 55 бээрийн зайтай энэхүү уралдаан нь чадал сорьсон бартаат замтайн улмаас хамгийн хүнд хэцүү гүйлтийн тэмцээнүүдийн нэгт тооцогддог. Уралдааны чиглэл жил бүр өөрчлөгддөг бөгөөд 2025 оны оролцогчид КваЗулу-Натал мужийн нийслэл Пиетермаритцбург хотын 640 метрийн өндөрлөгөөс эхлэн Энэтхэгийн далайн эрэг дээр орших Дурбан хот хүртэл буюу далайн түвшинд хүртэл уруудан гүйх аж.
НИДЕРЛАНД, 6-р сарын 24-26
Олон улсын энх тайван, шударга ёсны хот хэмээн өөрийгөө тунхагласан Гааг хот НАТО-ийн дээд хэмжээний уулзалтыг 1949 онд байгуулагдсан цагаасаа хойш анх удаа зохион байгуулах нь. NATO-ийн 32 гишүүн улс, Украин болон Австрали, Шинэ Зеланд зэрэг түнш орнууд оролцож, Орос-Украины дайны талаар голчлон хэлэлцэх юм. Дээд хэмжээний уулзалтын зардал болох 95 сая евро нь аюулгүй байдлыг хангахад шаардлагатай арга хэмжээнүүдэд түлхүү зориулагдаж буй.
ИХ БРИТАНИ, 7-р сарын 4
Уэмбли. Тайзны ард. Ах дүү хоёр. Нэг хамтлаг. Нэгнийх нь гарт тамбурин, нөгөөгийнх нь гарт крикетийн цохиур. Энэ бол Oasis Live ’25 аялан тоглолт! За, тоглосон шүү (тийм зүйл болохгүй гэж найдъя). Нас явж, ухаан суусан Лиам Галлагер, Ноэл Галлагер хоёр уртаас урт 15 жилийн дараа (бас уртаас урт постуудын дараа) хамтлагаа эргэн нэгтгэж байна.
ТАНЗАНИ, 7-р сарын 14
Доктор Жэйн Гүүдолл африк уран бүтээлчид болон Диснейн арвин туршлагатай мэргэжилтнүүдтэй хамтран бүтээсэн “Доктор Жейнийн мөрөөдөл” хэмээх гурван хэмжээст төслөө танилцуулна. Дэлхийн шимпанзегийн өдөр Танзанийн соёлын цогцолборт зохион байгуулагдах уг арга хэмжээний зочид алдарт бич судлаач, байгаль хамгааллын идэвхтний ололт амжилт, чухал нээлтүүдийг үзэж сонирхох боломжтой. Үүнд түүний ээжтэйгээ хамт байрлаж, бичний ертөнцийг ажиглаж байсан майхан ч багтжээ.
НОРВЕГИ
АНУ-ын Тэнгисийн цэргийн тусгай хүчний цэрэг асан, Үндэсний хөлбөмбөгийн лигийн тайт энд тоглогч тэргүүтэй Америкийн дөрвөн тамирчин “Arctic Challenge” нэртэй аялалд оролцоно. Тэд 9.6 метрийн урттай завиар Хойд мөсөн далайд гарч, Норвегийн Тромсё хотоос Свальбардын арлуудын Лонгийрбюэн хүртэлх 1,000 километр зайг ямар ч гаднын дэмжлэг тусламжгүйгээр сэлүүрдэн туулна. Аялал 10-20 хоног үргэлжлэх төлөвтэй байгаа бөгөөд багийн гишүүд хоёр хоёр цагаар ээлжлэн, өдөр шөнийг умартан сэлүүрдсээр аяллаа дуусгах юм.
НАР
Нар 11 жил тутамд нэг удаа гайхалтай эрчим хүч ялгаруулдаг. Энэ нь нарны цикл буюу түүний соронзон туйлууд солигдох үйл явцын нэг хэсэг юм. Нарны циклийн дунд үе буюу нарны максимумын үед нарны гадарга дээр үүсдэг хүчтэй соронзон талбай бүхий, гаргийн хэмжээтэй бүсүүд болох нарны толбонууд хамгийн их ажиглагддаг. Эрдэмтэд ирэх долоодугаар сард урьд хожид байгаагүй олон буюу 115 нарны толбо үүсэж, улмаар дэлхий дээр гайхамшигтай туйлын туяа үүсэхийн зэрэгцээ байршил тогтоох систем, радио холбоо, цахилгаан эрчим хүчний сүлжээнд доголдол үүсгэх магадлалтай хэмээн тооцжээ.
МЕКСИК, 8-р сарын 31
Холбооны шүүгчдийг бүх нийтийн сонгуулиар сонгон томилохыг шаардсан шүүхийн шинэчлэлийн эсэргүүцлийн улмаас Мексикийн Дээд шүүхийн 11 шүүгчийн 8 нь албан тушаалаасаа бууна. Шүүгчид уг сонгуульд оролцохоос татгалзаж, 8-р сарын сүүлээр үүрэгт ажлынх нь хугацаа дуусахад огцрохоо мэдэгдсэн. 2024 оны 9-р сард шүүхийн шинэчлэл батлагдсанаас хойш 18 мянга гаруй хүн Дээд шүүхийн гишүүнд нэр дэвшихээр бүртгүүлжээ. Нэр дэвшигчид хууль, эрх зүйн зэрэгтэй, 3.2-оос дээш голч оноотой, таван жилийн мэргэжлийн туршлагатай байх, мөн хөрш, найз нөхдөөрөө таван тодорхойлох захидал бичүүлж авах шаардлагатай. Сонгуульд нэр дэвших хүмүүсийг санамсаргүй түүврийн аргаар тодруулна. Шинэ шүүгчдийн сонгууль 6-р сарын 1-нд болно.
ЯПОН, 9-р сарын 20
1995 оны Кобегийн их газар хөдлөлт, 2011 оны Зүүн бүсийн их газар хөдлөлтийн түүхэн ойг хүндэтгэн, Винсент ван Гогийн бүтээлүүдийн гайхамшигт цуглуулга бүхий хоёр хэсэгт томоохон үзэсгэлэн Кобе, Фүкүшима, Токио хотуудад хоёр жилийн турш тавигдана. Ван Гогийн амьдралын өөр өөр үеийг харуулах 60 гаруй бүтээлийн дунд “Шөнийн кафе” болон “Арль дахь Ланглуагийн гүүр” зэрэг алдартай уран зургууд нь багтах бөгөөд тус тус 20, 70 жилийн дараа анх удаа Японд дэлгэгдэж буйгаараа онцлог юм.
БЕЛЬГИ, 9-р сарын 25
Питер Паул Рубенсийн “Гэгээнтнүүд титэмлэгдсэн Мадоннагийн өлмийд” хэмээх уран зургийг сэргээн засварлах шаардлагатай болсон ч маш том, асар хүнд тул Антверп дэх Эзэн хааны дүрслэх урлагийн музей дэх Рубенсийн галерейгээс зөөн гаргах боломжгүй ажээ. Сэргээн засварлах багийнхан болон судлаачид цаг алдахгүйн тулд “Рубенсийн студи” нэртэй түр хугацааны студи байгуулж, музейг зоригсдын нүдэн дээр зургаан метр өндөр, 360 гаруй кг жинтэй уг зургийг сэргээн засварлах ажилдаа оржээ. Рубенсийн бүтээлийг сэргээн засварлах ховор үзэгдлийг шууд үзэх боломж есдүгээр сард дуусах тул та бүхэн амжиж үзээрэй!
ВАЙС СИТИ, ЛЕОНИДА, 10-р сарын 27
Rockstar Games-ийн бүтээл GTA цувралын дараагийн үе болох Grand Theft Auto VI-г хүлээж буй тоглоом сонирхогчдыг зүгээр л нэг догдолж байгаа гэвэл дэндүү даруухан сонсогдох биз ээ. Тоглоомын анхны трейлер хамгийн их үзэлттэй видео тоглоомын танилцуулгаар Гиннесийн дэлхийн дээд амжилт тогтоосон бөгөөд тоглоомын нээлтийн талаарх шинэ мэдээллүүдийг дагаж буй X (хуучнаар Twitter) хэрэглэгчдийн тоо 180,000-д хүрээд байна. Энэ удаагийн цуврал тоглоом Vice City хэмээх Майамигийн неон гэрэлтэй, дэндүү бодит дүр зураглалтай хувилбараар эргэн ирж байгаа юм. Майами хот хамгийн сүүлд 2002 онд тус тоглоом дээр гарсан. Мөн цуврал анх удаа эмэгтэй гол дүртэй болсон нь Леонида мужийн шоронд хоригдож буй гэмт хэрэгтэн Люсиа ажээ.
ГЕРМАН, 10-р сарын 15–19
1949 онд байгуулагдсан Франкфуртын номын үзэсгэлэн нь дэлхийн хамгийн том номын үзэсгэлэн худалдаа юм. Жил бүрийн аравдугаар сард зохион байгуулагддаг энэ арга хэмжээ нь хэвлэн нийтлэгчид, зохиолчид, агентууд, номын санчид, соёлын хорхойтнуудыг (өнгөрсөн жил гэхэд Боб Дилан үзэсгэлэнд оролцсон сэтгэгдлээ X дээр хуваалцсан. Тийм ээ, Боб Дилан одоо жиргээч болсон шүү дээ) нэгэн дор цуглуулдаг. Маш өргөн цар хүрээ бүхий уг үзэсгэлэнд 2024 онд л гэхэд 230,000 гаруй зочин, 100 гаруй орны уран бүтээлчид үзэсгэлэнгээ гарган оролцжээ. Гэхдээ сүүлийн жилүүдэд энэ арга хэмжээ ном зохиолоос илүү өргөн цар хүрээний ач холбогдолтой болж, олон улсын харилцааг дэмжих болоод дэлхий дахины томоохон зөрчил мөргөлдөөнүүдийн талаарх үзэл бодлын талбар болохыг зорьж байна. Жишээлбэл, 2022 онд зохион байгуулагчид Украинд халдсан Оросын төрийн байгууллагуудыг оролцуулаагүй боловч Оросын бие даасан хэвлэлийн газруудын оролцохыг зөвшөөрсөн. 2023 онд Газын зурвас-Израилийн мөргөлдөөний үед Палестины зохиолч Адани Шиблид шагнал гардуулах ёслолыг хойшлуулсан нь цензур, ялгаварлан гадуурхалтын талаар маргаан дэгдээсэн. 2025 онд энэ арга хэмжээний хүндэт зочин нь Филиппин улс байх гэнэ.
БРАЗИЛ, 11-р сарын 10–21
НҮБ-ын Уур амьсгалын өөрчлөлтийн бага хурал буюу COP30 энэ жил Бразилын Амазоны хойд хэсэгт орших Белен хотод зохион байгуулагдах гэж байна. Гэвч нутгийн оршин суугчид уг арга хэмжээ нь байгаль орчинд хор хохирол учруулж магадгүй хэмээн дургүйцлээ илэрхийлж буй. Белен хот руу зорчих урсгалыг хөнгөвчлөхийн тулд бүс нутгийн албаныхан "Эрх чөлөөний өргөн чөлөө" нэртэй шинэ хурдны зам барихыг зөвшөөрчээ. Гэвч байгаль орчныг хамгаалагчид энэ зам нь Белений тусгай хамгаалалттай газар нутгаар дайран өнгөрч, ойролцоох Утинга мужийн цэцэрлэгт хүрээлэнгийн зэрлэг ан амьтдын хөдөлгөөнд саад учруулна гэж үзэж байна.
ПАНДОРА, 12-р сарын 19
Жэймс Кэмероны "Avatar" хэмээх таван хэсэг бүхий цувралын гурав дахь бүтээл болох “Avatar: Fire and Ash” кино дэлгэцнээ гарах гэж байна. Санхүүгийн хувьд ч (“Avatar” киноны нэг, хоёрдугаар анги дэлхий даяар хоёр тэрбум гаруй долларын орлого олж, бүх цаг үеийн хамгийн их орлоготой таван киноны жагсаалтад “Titanic”-ийн ард эрэмбэлэгдсэн), соёл урлагийн ач холбогдлын хувьд ч хийсэн бүхэн нь алт болдог Камерон шиг найруулагч цөөхөн. Энэ удаа Кэмерон Саллигийн гэр бүлийг илүү хар бараан ертөнцөд аваачих нь. Тэрээр саяхан болсон Disney-ийн шүтэн бишрэгчдийн үйл ажиллагаан дээр киноны нэрний "гал" нь “үзэн ядалт, хүчирхийлэл, сэтгэлийн шарх, эрх мэдлийг урвуулан ашиглах боломж”-ийг илэрхийлж байгаа бол "үнс" нь “эдгээрийн үр дагавар, уй гашуу, хийсэн бүхэнтэйгээ нүүр тулж амьдрах шаардлага”-ыг илэрхийлнэ гэжээ. Үүнээс гадна, Калифорнийн Анахайм дахь Disneyland Resort “Avatar”-ын хоёр, гуравдугаар ангийн байршил, дүрүүд болон амьтдаас сэдэвлэсэн шинэ интерактив газар болох “Avatar Land”-ыг бүтээхээр шаргуу ажиллаж байгаа аж. Флоридагийн Disney World-д байрлах "Pandora – The World of Avatar"-тай андуурагдахгүйн тулд уг шинэ газар нь Пандораг хөндлөн туулах завин аялалтай байх бөгөөд зохион байгуулагчдын мэдээлснээр зочдод "эрч хүчтэй, гүн гүнзгий, сэтгэл хөдлөм мэдрэмжийг далайцтайхан мэдрүүлнэ" гэжээ. Нулимс дуслах нь лавтай юм шив дээ!
2025 ОНЫ АЛЬ НЭГ ХАВЬД
АБУ ДАБИ: Дэлхийн тавцанд өөрийн соёлын онцлогийг бататгах алтан боломжийг ашиглан Абу Даби Саадият арал дээр аварга том Зайедын үндэсний музейг нээлээ. Энэхүү музей нь Лувр болон Гуггенхаймын музейтэй эн зэрэгцэхүйц том юм. Нисэж буй шонхрын далавчийг санагдуулах барилга нь 83-123 метрийн өндөрт сүндэрлэх аэродинамик таван цамхагаас бүрдэх ба Арабын Нэгдсэн Эмират улсын нутаг дэвсгэрт 300 мянган жилийн өмнөх хүний үйл ажиллагааны ул мөрийг харуулсан үзмэрүүдийг байрлуулна.
АНУ: Шинэ төрлийн сэдэвчилсэн паркт очмоор байна уу? Тэгвэл Лас Вегасын харанхуйн сүнснүүд таныг дуудаж байна! Universal Studios-ийн аймшгийн франчайз кинонуудаас сэдэвлэн бүтээсэн, жилийн турш ажилладаг парк нээгдэх нь. Аймшгийн киноны алдарт дүрүүд болох Дракула, Франкенштейний мангас, Мумми зэргээс өгсүүлээд, Жэймс Ван (“The Conjuring”), Жордан Пил (“Get Out”) тэргүүтэй, орчин үеийн аймшгийн киноны нэрт найруулагчдын бүтээлүүдээс сэдэвлэсэн үзмэрүүдийг нэгтгэсэн гайхалтай хослол таныг хүлээж байна.
ДЭЛХИЙ: 175 гаруй улс нэг удаагийн хуванцрын хэрэглээг багасгаж, байгаль орчинд ээлтэй сонголтод шилжихийг дэмжсэн НҮБ-ын гэрээнд гарын үсэг зурахаар төлөвлөж байна. Далайн хуванцар хаягдлын нөлөөлөлд хамгийн их өртдөг жижиг арлын улс орнууд энэ санаачилгыг дэмжиж, Япон, БНСУ зэрэг дахин боловсруулалтын ахисан түвшний бодлоготой орнууд ч мөн адил нэгдэж байна. Харин АНУ, БНХАУ, Саудын Араб зэрэг дэлхийн хамгийн том хуванцар үйлдвэрлэгч орнууд хэлэлцээрийн шатанд оролцсон ч гарын үсэг зурах эсэх нь тодорхойгүй байна.
