УИХ-ын эмэгтэй гишүүд хуралдааны танхим руу орж байгаа дээлтэй зургийг үзүүлбэл хамгийн олон хандалт авах нь ойлгомжтой. Монгол чуулган ингэж л эхэлнэ. “Энэ эмэгтэй гишүүд үсээ шуух хэрэгтэй” зэрэг сэтгэгдэл энэ өдөр олон нийтийн сүлжээнд давамгайлна. Татвар хураамж нэмсний нь дараа, хар утааны дараа, цагаан сарын дараа бидний сэтгэл санаа гишүүдийн дээл гутал зэрэгт төвлөрчээ.
Засаг төр төмөр замаа нэг юм холбож, нүүрсний экспортоороо мөнгөтэй болох гэж төсөөлсөн байтал улсын төсөв батлаад ганц улирал ч дуусаагүй энэ өдөр дараа дараагийн улиралд мөнгөгүй суух нь тодорхой байна. БНХАУ руу экспортолсон нүүрсний хилийн дундаж үнэ тонн тутамд 81 ам.доллар болж, өмнөх оны мөн үеийн үнээс 38 ам.доллараар буурав. Нүүрсний экспортын орлого энэ оны нэгдүгээр сарын тоон мэдээгээр 340 сая ам.доллараар буурсан нь ердөө сүүлийн нэг жилийн өмнөхтэй харьцуулсан үзүүлэлт гэхэд огцом хасах заажээ. Ийнхүү Монгол Улсын төсөв баларч эхэлсэн бөгөөд инфляц яруухнаар хэлэхэд хоёр орон руу үсэрч байна. Төсвийн тодотгол хийхгүй бол яг балрах ийм л чуулган эхэллээ.
УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан хаврын чуулганыг нээж хэлсэн үгэндээ, инфляцын түвшин 9.6 хувь байгааг онцоллоо. Амарбаясгалангийн 9.6 гэдэг ч дээ, булангийн дэлгүүр рүү 20 мянган төгрөгтэй орсон хүний худалдан авах саяхны чадвараас тал нь л үлдсэнийг уут сав нь нотолдог шүү. Сангийн сайд Б.Жавхлан төсвийн болзошгүй тодотголын талаар ганхийх нүүргүй байна. Энэ Засгийн газар ганц ч “дайсангүй”, бүх намын бүр дээд зэргийн улс төрийн дэмжлэгтэй ажиллаж байхад урамгүй үг хэлж болохгүй ээ. Сангийн сайдаар шинэ танхимд улирсан тулдаа 2025 оны нэг, хоёрдугаар сарын дутууг өмнөх оны орлогоор цойлдож буй гавъяагаараа бамбай хийж, чуулганы нээлтийг аятайхан болгож яваа. Тиймээс УИХ-ын чуулганы индрээс “төсвийн тодотгол” гэж үг сонсогдсонгүй. Бүтээн байгуулалтын улирал эхэлж, төсвийн хөрөнгө оруулалт шаардлагатай төслүүд рүү урсах нь, эдийн засгийн дэд бүтцүүд уудаг цаас шиг шингээн авах нь тодорхой тул “Баригдана даа, баригдана” гэдэг шиг төсөв тодотгох хуулийн шаардлага биелэх гурван их наядын тасалдал баараггүй л болов уу. Д.Амарбаясгалан төсвийн хүндрэлийн тухай сэдвийг эвтэйхэн тойрч оронд нь мега төслүүд хэрэгжүүлэх Засгийн газраа дэмжиж ажиллахыг гишүүддээ онцгойлон анхааруулав.
“Геополитик, эдийн засгийн харилцааны эгзэгтэй энэ цаг үед...”, “Гадаад орчны хүчин зүйлсээс нөхцөлдсөн эмзэг байдал...” гэхчлэн УИХ-ын дарга Монгол Улсын идэвхтэй оролцож буй болон анхааралтай ажиглаж буй олон улсын хөрөнгө оруулалтын нөхцөл байдлыг тодорхойлон өгүүлжээ. Манай гадаад харилцааны нөхцөл байдал үргэлж эмзэг байдаг бөгөөд энэ нь хойш суух, алмайран ухрах эхний биш бөгөөд эцсийн ч биш, мөнхийн орчин. Энэ онцлог бэрхшээлээрээ ч эрс тэс талуудад хуваагдмал шинжтэй болсоор буй олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдөхдөө сурцтай улс гэж харин ч “магтаж” болно. Тиймээс АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд Трамп гарч, түүний эрс тэс шийдвэрүүдээс үүдсэн нөхцөл байдалд холбоотнууд нь эмзэглэн гомдохоос биш Монголын парламент энд гуниглах илүүц. Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Трампын ялалтын дараах олон улсын нөхцөл байдлаас үүдсэн эмзэг орчны талаар ярилцлагадаа өгүүлсэн нь улс төрийн хувьд нөлөөллөөс нь хүртдэг, эдийн засгийн нягт харилцаатай улс орнуудын засаг захиргааны л үг баймаар. Зүдэрч буйн буруутнаараа заадаг нэг овгор заавал хэрэгтэй байдаг бол тэр лав Трамп биш, өөрсдийнх нь суудаг ордон л юм.
Монгол Улс мөнгө санхүүгийн гачигдалд урьдын адил байна гэдгээ УИХ айж ичихгүйгээр илчлэх, чухам үүнээс болж улс төр, эдийн засаг эмзэг байгааг зарлах ёстой нэгэн чуулган ийнхүү өнөөдөр эхэллээ. Гэвч нээлт яруухан болж өнгөрлөө.
