Урт өдрийн төгсгөлд халуун шүршүүрт орчихоод дулаан хөнжилдөө унтах шиг ая тух юу билээ? Халуун шүршүүрт орж ядаргаагаа тайлж амардаг хүмүүс олон бий. Гэвч энэ нь үнэхээр бидний биед ашиг тустай юу, эсвэл урт хугацаандаа сөрөг үр дагавартай юу гэдгийг Америкийн арьс судлалын мэргэжилтнүүдийн зөвлөгөөнөөс сонирхоцгооё.
Чикагогийн их сургуулийн арьс судлалын дэд профессор, доктор Виктория Барбоза “Халуун шүршүүрт орох нь өдөр тутамдаа хийх дадал биш хааяа алжаал тайлах зорилгоор л хийхэд тохиромжтой зүйл. Халуун шүршүүр хүний биед давуу талтай байж болох ч арьс, үсээ эрүүл сайхан байлгахыг хүсдэг хүмүүст харин ч хор хөнөөлтэй байж болно” гэж The New York Times сэтгүүд өгсөн ярилцлагадаа дурджээ. Халуун ус хүний арьс, үсэнд хэрхэн нөлөөлдгийг судалсан нь цөөн ч ихэнх мэргэжилтэн халуун ус хүний биед буй тос, чийгийг хадгалах бодисыг гадагшлуулж багасгаснаар хуурайшуулдаг гэдэгтэй санал нийлдэг.
Халуун ус арьсанд яаж нөлөөлдөг вэ?
Усанд орох, тэр тусмаа усны температур ямар байхаас шалтгаалж биед хэрхэн нөлөөлсөн тухай тодорхой судалгаа ховор аж. Гэвч бие угаагч шингэний найрлагыг усны температуртай холбон судалсан судалгаанууд цөөнгүй бий. Мичиганы Анагаах Ухааны дерматологийн клиникийн туслах профессор, доктор Блэйр Женкинс “Хэрвээ та өдөр бүр халуун шүршүүрт орохдоо хурц сүрчигний үнэртэй угаагч шингэн, саван ашигладаг бол арьсны тань хамгаалах хана /skin barrier/ өдрөөс өдөрт гэмтэж нимгэрсээр байгаа гэдгийг анхаарах хэрэгтэй” гэжээ. Арьсны хамгаалах хана нь үхэжсэн арьсны эсүүдээс бүрддэг. Сонсоход бохир заваан мэт боловч яг үнэндээ эдгээр үхэжсэн эсүүдийн эргэн тойронд керамид, амин хүчлүүд, тослог бодисоос бүрдсэн хүчиллэг бүрхүүл гэж нэрлэгддэг нимгэн хана байдаг. Энэ нь чийгийг хадгалж, арьсны дархлааг дэмжсэнээр биед хөнөөлтэй бактериас хамгаалдаг байна. Мэдээж усанд орж ариун цэвэр сахих нь ёстой хэдий ч байнга халуун усаар, хүчтэй цэвэрлэгч бодисоор угаах нь бидний арьсанд эсрэгээрээ муу нөлөөтэй аж.
Халуун шүршүүрт орсноор арьсны хүчиллэг бүрхүүлд буй тослог давхарга арилж, арьс чийгээ хангахын тулд илүү их тослог, хөлс ялгаруулснаар биеийн арьсанд батгашилт, хуурайшилт, цаашлаад экзема хүртэл үүсэх магадлалтай байна. Учрыг тодруулбал, арьсны хамгаалах хана дахь липидүүд зохион байгуулалт бүхий бүтцээ алдаж эхэлдэг бөгөөд хамгаалах ханыг нэвчих чанартай болгож улам нимгэрүүлснээр арьс өөрт байх хэрэгцээтэй чийг тослогийнхоо ихэнх хэсгийг гадагш алддаг.
Эрүүл, намирсан үстэй байхад халуун ус саад болдог уу?
Үгүй. Хуйхны булчирхайгаас себум буюу тослог ялгарснаар тэрхүү ялгарсан бодис хуйхны хамгийн гадна давхаргыг бүрхэж үсийг амархан тослогжуулж, бохирдуулдаг. Йелийн Анагаах Ухааны Сургуулийн арьс судлалын туслах профессор, доктор Бриттани Крэйглоугийн зөвлөснөөр халуун усаар үсээ сайтар зайлж угаах нь хуйханд хуримтлагдсан илүүдэл тослог бохирдлыг хамгийн үр дүнтэй арилгах арга ажээ. Харин үс тань хуурайшиж буй мэт санагдаж байвал хэрэглэдэг шампунийнхаа найрлагыг сайн анзаарах хэрэгтэй. Сульфат, натрийн лаурил зэрэг химийн найрлага, хурц үнэр оруулагчтай шампунь үсийг хуурайшуулах хамгийн том хүчин зүйл болдог байна.
Тэгвэл халуун шүршүүрт орох нь зөв үү, буруу юу?
Долоо хоногт 1-2 удаа халуун усанд орох нь хамгийн тохиромжтой гэдгийг дийлэнх мэргэжилтнүүд зөвлөжээ. Хэрвээ амархан тослогтдог үстэй бол зөвхөн үсээ халуун усаар угааж биеэ бүлээн усаар угаах хэрэгтэй. Халуун, хүйтэн ямар ч температуртай усанд орсон шүршүүрт хамгийн ихдээ 20, дунджаар 5-10 минут орж занших нь биед үзүүлэх муу нөлөө бага байдгийн дээр арьс, үсэнд хуримтлагдсан бохирдлыг цэвэрлэхэд яг тохирсон хугацаа байдаг байна. Мөн усанд орсныхоо дараа арьсаа бүрэн хатаагүй, чийгтэй байхад нь керамид, глицерин, гиалуроны хүчил агуулсан химийн найрлага, үнэртүүлэгч агуулаагүй чийгшүүлэгч тосоор тослож арьсныхаа чийгийг алдахаас сэргийлэхийг доктор Виктория Барбоза зөвлөсөн байна.
Туйлын зөв эсвэл буруу зүйл гэж байдаггүйн адил халуун усанд орох муу, хүйтэн усанд л орж занших хэрэгтэй гэдэг ч бас өрөөсгөл ойлголт болох юм. Бид усанд орохдоо ч бас арьс, үсний онцлогтоо тохирсон дадлыг хэвшүүлбэл эрүүл зөөлөн арьс, гэмтэлгүй намирсан үсээ удаан хугацаанд хэвээр нь хадгалах боломжтой ажээ.
Бэлтгэсэн: Б.Цагаандалай
